Waarom bewust ademen zo belangrijk is bij prikkelgevoeligheid en HSP - Séverine Van De Voorde

Luide tv’s, trillende telefoons, pingelende laptops, loeiende sirenes… In één dag zouden we tegenwoordig evenveel prikkels binnen krijgen als iemand 100 jaar geleden in zijn hele leven. Deze prikkel-overload is voor elk mens ingrijpend, maar als je hoogsensitief bent heb je een extra uitdaging. Zintuiglijke en emotionele prikkels komen grootser en harder binnen en worden ook op een dieper, intenser niveau verwerkt.

Voldoende rust en ontspanning en extra aandacht voor lichaam en geest is belangrijk voor elk hoogsensitieve persoon (HSP). Als daar geen tijd voor wordt voorzien, ligt overprikkeling al snel op de loer. Moonbird helpt hierbij, door ademmomentjes te creëren waarin het brein een welverdiende pauze krijgt en het lichaam tot rust kan komen.

Séverine Van De Voorde is doctor in de psychologie, stress en burn-out coach, HSP professional en loopbaancoach. Zij ziet in de praktijk hoeveel baat hoogsensitieve mensen hebben bij het regelmatig doen van kalmerende ademhalingsoefeningen. We vroegen haar naar haar ervaringen.

Bewust ademen is een zeer efficiënte manier om ervoor te zorgen dat de emmer niet overloopt.

Welke uitdagingen zie je specifiek bij hoogsensitieve personen?

Séverine: “Hoogsensitieve personen hebben een minder strenge prikkelfilter in de hersenen waardoor er meer informatie doorkomt en door het brein verwerkt moet worden. Daarnaast zijn er bij HSP meer hersengebieden actief bij het verwerken van informatie. Hierdoor verwerken zij meer prikkels dan gemiddeld en ze verwerken die ook meer diepgaand (grondiger en nauwkeuriger).

In een HSP brein worden veel meer linken gelegd tussen informatie, er worden heel veel associaties gemaakt. Deze manier van prikkelverwerking kost veel energie en vraagt veel meer verwerkings- en hersteltijd. Het risico voor HSP is vooral overprikkeling (negatieve stress) en een lege batterij, tenzij men bewust momenten van rust en herstel inbouwt.

HSP ervaren dus ook meer stress dan een gemiddeld persoon?

“Doordat hoogsensitieve mensen prikkelgevoeliger zijn, zijn ze ook stressgevoeliger. Er is immers continu een risico op overprikkeling, dus op negatieve stress. Het stresssysteem van een HSP reageert sneller en intenser op mogelijke bedreigingen. Ze maken meer stresshormonen aan, wat toxisch kan worden als deze niet bewust worden afgevoerd. Ze moeten dus zelf veel meer de rem induwen en het stresssysteem kalmeren.

Naast meer intense lichamelijke reacties op stressoren, worden HSP ook geconfronteerd met een groter aantal dagelijkse ‘tijgers’, oftwel dingen die je stresssysteem activeren. Dit komt voor een groot stuk voort uit de kerneigenschappen van hoogsensitiviteit, zoals een groot verantwoordelijkheidsgevoel, rechtvaardigheidsgevoel en empathisch vermogen. Door deze specifieke eigenschappen lopen HSP een groter risico op het ontwikkelen van afwijzingsgevoeligheid: de angst om niet oké gevonden te worden, om niet goed genoeg te zijn, om er niet bij te horen, teleur te stellen en afgewezen te worden.

De grootste risico’s voor een HSP zijn een overbelast stresssysteem en te weinig tijd voor rust en herstel.

Om afwijzing te vermijden, heeft men de neiging om copingmechanismen te ontwikkelen zoals onaangepast pleasen (de behoeften van anderen centraal stellen) en onaangepast perfectionisme (de lat onrealistisch hoog leggen). Deze copingmechanismen en onderliggende overtuigingen (ik moet perfect zijn om oké gevonden te worden, ik mag geen fouten maken, als ik nee zeg zal ik alleen eindigen) zijn een belangrijke bron van stress en kosten ongelofelijk veel energie.

De grootste risico’s voor een HSP zijn dus een overbelast stresssysteem door de combinatie van te veel stressoren, te weinig tijd voor rust en herstel en de grotere hoeveelheid stresshormonen in het lichaam. Als gevolg daarvan ontstaan energieproblemen. Deze worden versterkt doordat er vaak te veel energie buiten gaat (naar alle to do’s en het zorgen voor anderen) en te weinig energie binnenkomt (HSP weten vaak niet meer wat ze leuk vinden).”

Wat voor soort mensen zie jij in jouw praktijk?

“In mijn praktijk zie ik heel veel mensen die overspannen of burn-out zijn. Uit onderzoek uit Nederland blijkt dat 57 tot 75% van de HSP een burn-out heeft (gehad). Het zijn de kanariepietjes in de mijn die aantonen dat we het in deze snel veranderende overprikkelende maatschappij anders zullen moeten aanpakken. Niet enkel door overprikkeling, te weinig rust en herstel, maar ook door het langer doorgaan dan anderen door een verhoogde plichtsbewustheid en loyaliteit.

Een andere groep mensen die ik zie betreft mensen die op een tweesprong staan in hun leven en zich afvragen of ze wel de juiste keuzes hebben gemaakt. Mensen die niet meer tevreden zijn in hun job bijvoorbeeld. HSP hebben vaak keuzes gemaakt op basis van de verwachtingen van anderen en sommigen zijn ver van hun kern afgedwaald. Als je niet bezig bent met je intrinsieke kwaliteiten en talenten dan kan je ook geen intens gevoel van tevredenheid, zinvolheid en geluk ervaren.”

Bewust ademhalen is de meest directe manier om stresshormonen af te voeren, en dus het stresssysteem te kalmeren.

Hoe kunnen hoogsensitieve mensen voorkomen dat ze overprikkeld of overspannen raken?

“HSP lopen als gezegd een groter risico op een overbelast stresssysteem en ze hebben ook veel sneller en meer stresshormoon in hun lijf. Het is dus erg belangrijk regelmatig op de rem te trappen en het stresssysteem te kalmeren. De enige ingangspoorten om dit te doen zijn het ontspannen van de spieren (bijvoorbeeld door beweging) en het werken naar een bewuste, ontspannen ademhaling.

Bewust ademhalen is de meest directe manier om stresshormonen af te voeren, en dus het stresssysteem te kalmeren. Je hebt je adem ook altijd en overal bij je en je kunt het inzetten zonder dat anderen dit merken. Bewust ademen is hiermee een zeer efficiënte manier om ervoor te zorgen dat de emmer niet overloopt.

Concentreren op de ademhaling is ook een vorm van mediteren. Je focust op één ding. Hierdoor komt je monkey mind tot rust en zal je minder piekeren. Het helpt je ook om je af te sluiten van prikkels uit je omgeving, van emoties van anderen en om je eigen emoties onder controle te houden.”

Wat zijn de ervaringen van HSP met moonbird?

“De focus op één ding is als gezegd belangrijk, en moonbird helpt hierbij. Deze focus wordt namelijk nog groter omdat je je goed moet concentreren op het tactiel signaal van inkrimpen en uitzetten van het toestel.

Je kan moonbird in het zicht leggen waardoor het als een reminder werkt, namelijk je helpen herinneren aan het feit dat je doorheen je dag vaker bewust mag gaan ademen. De biofeedback die moonbird geeft is een sterke motivator om te (blijven) oefenen. HSP zijn meer gevoelig voor beloningen. Door de app krijg je onmiddellijk feedback of je het goed doet.

Wat ook fijn is: moonbird maakt geen geluid, waardoor je huisgenoten niet stoort. Er zijn verder ook geen bijkomende elektronica nodig - die overprikkelend of afleidend kunnen werken.”

Wat is jouw beste advies voor mensen die worstelen met hoogsensitiviteit?

“Ten eerste om kennis te verzamelen over de kwaliteiten en valkuilen van het sensitieve brein. Het is de kunst om zoveel mogelijk gebruik te maken van je kwaliteiten wanneer je een HSP bent, en het leven proactief in te richten rekening houdende met de beperkingen.

Het is daarnaast essentieel om zelfzorg op de eerste plaats te zetten. De belangrijkste aandachtspunten zijn stress- en energiebeheer. Lichamelijk stressbeheer houdt in: het stresssysteem leren kalmeren. Dit doe je door voldoende tijd te nemen voor rust en herstel en de prikkelemmer doorheen de dag preventief leeg te maken door te bewegen en te ademen.

Ook is het zaak naar energiebeheer te kijken, door te kiezen waar je wel en geen energie in steekt. Niet-helpende overtuigingen en niet-helpende gewoontepatronen (zoals onaangepast perfectionisme, pleasen en controleren) mogen onder de loep genomen worden en vervangen door meer helpende. Probeer ook te ontdekken wat echt bij je past en wat je zelf wilt, los van wat anderen verwachten. Leer nee te zeggen tegen dingen die niet bij je passen, en zoveel mogelijk bezig te zijn met dingen die je energie geven.”

Séverine Van De Voorde - Van stress naar veerkracht

Séverine Van De Voorde is doctor in de psychologie en werkt als klinisch psycholoog en coach in haar eigen praktijk. Ze is gespecialiseerd in hoogsensitiviteit, veerkracht, persoonlijke groei en wetenschap in mensentaal.

In haar boek Van stress naar veerkracht (www.vanstressnaarveerkracht.be) vind je een schatkist aan inzichten, tips, tools en tricks om je stress-systeem te kalmeren, om te spelen met de gas en de rem en om aan energiebeheer te doen.